Mirastan feragat sözleşmesi, daha önceki yazılarımızda yazdığımız mirasın reddinden tamamen farklı olup, muhtemel miras bırakacak kişi ile mirasçı adayı arasında yapılan bir miras sözleşmesi türüdür. Mirasçı adayı, ivazlı veya ivazsız olarak muhtemel mirastan feragat etmektedir (TMK.m.528).
Mirastan feragat, ivazsız ise alt soyun mirasçılık hakkı devam eder. Feragat edenin eşi ve evlatlığı ise mirasbırakanın mirasçısı olamaz. Mirastan feragat ivaz karşılığı yapılmış ise feragat edenle birlikte, feragat edenin alt soyu da mirasçılık hakkını kaybeder (TMK.m.528/3). Ancak bu hüküm amir hüküm olmayıp aksi kararlaştırılabilir.
İster tam ister kısmi ivaz alınmış olsun, taraflar feragat edenin altsoyunun mirasçılığının devam edeceğini kararlaştırabilirler. Bu durumda feragat edene ödenen ivaz diğer mirasçılar için bir tenkis davası konusu olabilir (TMK.m.565/b.2, 573 ve 574).
Mirasbırakan, mirastan feragat eden mirasçıya, sağlığında terekenin tasarruf edilebilir kısmını aşan edimlerde bulunmuşsa; diğer mirasçılar bunun tenkisini isteyebilirler. Bu durumda, mirastan feragat edenin sadece saklı payını aşan miktar “tenkise tâbi” olur. Feragat edenin saklı payı ise murisin tasarruf nisabına eklenir
Mirastan feragat eden, tenkis sebebiyle, ya tenkise tâbi değeri geri verir, ya da tamamını geri vererek mirastan feragat etmemiş gibi paylaşmaya katılır.
Mirastan feragat sözleşmesi belli bir kişi lehine yapılmış olup bu kişinin herhangi bir sebeple mirasçı olamaması hâlinde, feragat hükümden düşer.
Mirastan feragat sözleşmesi belli bir kişi lehine yapılmamışsa, en yakın ortak kökün altsoyu lehine yapılmış sayılır ve bunların herhangi bir sebeple mirasçı olamaması hâlinde, feragat yine hükümden düşer.
Mirastan feragat sözleşmesi, miras sözleşmesinin bir türü olduğundan, geçerliliği için TMK.m.545 gereğince resmi memur ve iki tanık huzurunda, resmi vasiyetname şeklinde (m.532-536) düzenlenmesi gerekir.
TBK.m.13 gereğince bir sözleşme şekle bağlı ise, sözleşmeden dönmede de aynı şekle uyulması gerekir. TMK.m.546/1 bunun istisnasıdır. Mirastan feragat sözleşmesinin kurulması için resmi vasiyetnamenin şekline uygun tesis edilmesi gerekirken, mirastan feragat sözleşmesinde tarafların adi yazılı olarak dönebileceği kabul edilmiştir.
Miras sözleşmesi yapabilmek için ayırt etme gücüne sahip ve ergin olmak, kısıtlı bulunmamak gerekir (m.503/1). Temel kural bu olmakla birlikte, ayırt etme gücüne sahip ve ergin olan kısıtlının hem vesayet makamı hem de denetim makamı izni ile “miras sözleşmesi” yapması istisnai olarak kabul edilmiştir (TMK.m.463/5).
Müstakbel mirasbırakan istediği zümredeki yasal veya atanmış mirasçı adayı ile mirastan feragat sözleşmesi yapabilir.
Yürürlükten kalkan 743 sayılı eski TMK’nun 257/1 nci maddesi evlatlığın mirasçılığını sınırlaya veya tamamen ortadan kaldıran miras sözleşmelerinin ancak evlat edinmeden önce yapılmasına cevaz veriyordu. 4721 sayılı TMK’na bu hüküm alınmadığından, mirasın reddi sözleşmesi yönünden, kan hısımı ile evlatlık arasında da bir fark kalmamıştır.
Mirasçılardan herhangi birisinin tek başına mirastan feragat ettiğine ilişkin beyanının hukuki bir değeri yoktur. Mirastan feragat sözleşmesi adından da belli olduğu üzere iki taraflı bir sözleşmedir.
Mirastan feragat sözleşmesi, mirasbırakanın katılması koşuluyla birden fazla mirasçıyla birlikte de yapılabilir.
Mirastan feragat kısmi veya bir mala özgü olabileceği gibi, beklenen tüm miras yönünden de olabilir. Buna tam feragat denir. Miras açıldığında tam feragat etmiş olan mirasçılık sıfatı kazanmaz. Kısmi feragatta ise feragat edilmeyen kısım veya mal için mirasçılık hakkı doğar.
.0Mirastan feragat sözleşmesi yapan mirasçı, kendisine halefiyet yoluyla gelecek mirasa hak kazanır.
Mirasın açılması anında tereke, borçları karşılayamıyorsa ve borçlar mirasçılar tarafından da ödenmiyorsa, feragat eden ve mirasçıları, alacaklılara karşı feragat için ölümünden önceki beş yıl içinde mirasbırakandan almış oldukları karşılıktan, mirasın açılması anındaki zenginleşmeleri tutarında sorumludurlar (TMK.m.530).
Mirastan feragat sözleşmesi, miras sözleşmelerinin bir türü olduğundan, sözleşmenin feshine ve dönmeye ilişkin TMK.m.546 ve 547 hükmü, feragat edenin mirasbırakandan önce ölmüş olmasının sözleşmenin geçerliliğini etkilemeyeceğine dair TMK.m.548 hükmü, irade sakatlığını mirasbırakanın öğrenmesinden itibaren bir yıl içinde öne sürmemesi halinde diğer mirasçıların bu irade bozukluğuna dayanamayacağına dair TMK.m.504 ve 557/2 hükümleri, boşanma veya evliliğin butlanı kararıyla eşler arasındaki ölüme bağlı tasarruflar hükümsüz hale geleceğine dair (TMK. 181, 159) hükümleri, ölüme bağlı tasarrufların iptaline ilişkin TMK m. 557-559 hükümleri, mirastan feragat sözleşmelerine de uygulanır.
Saygılarımla, 29.04.2021
Bahattin ÇELİK
Avukat - Arabulucu
Yenigün Gazetesinde basıldığı gibi taşınmıştır.
Commentaires