İcra ve İflas Kanunu’nun 82’nci maddesinde, haczedilmesi mümkün olmayan hak ve alacaklar tek tek sayılmıştır. Uygulamada bazen özenli davranılmadığı ve tarafların haklarını bilmemesinden kaynaklanan hak kayıplarına yol açıldığı görülmektedir. O nedenle de tüm okuyucularımızın ihtiyaç halinde, haczi mümkün olmayan mal ve hakların neler olduğu hususunda 82’nci maddeye göz atmalarını ve avukatlarına başvurmalarını öneririz.
İcra ve İflas Kanunun 83’üncü maddesinde ise kısmen haczedilebilecek hak ve alacaklar yer almıştır. Maaş ve aylık ücretlerin tamamı haczedilemez. Dörtte birinden az olmamak üzere, haczedilecek miktar icra dairesince takdir edilir. Birden fazla haciz varsa, hacizler sıraya konulur. Dosya borçlarından birisi kapanmadan diğeri için kesinti yapılmaz.
Bu genel bilgilendirmeden sonra yazımızın konusu olan ‘emekliler ile dul ve yetim maaşlarının haczi’ hususuna geçebiliriz.
Emekliler ile dul ve yetim maaşlarının haczi, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 93’üncü maddesinde bazı koşullara bağlanmıştır.
“Bu kanun gereğince sigortalılar ve hak sahiplerinin gelir, aylık ve ödenekleri, sağlık hizmeti sunucularının genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulanması sonucu Kurum nezdinde doğan alacakları, devir ve temlik edilemez. Gelir, aylık ve ödenekler; 88 inci maddeye göre takip ve tahsili gereken alacaklar ile nafaka borçları dışında haczedilemez. Bu fıkraya göre haczi yasaklanan gelir, aylık ve ödeneklerin haczedilmesine ilişkin talepler, borçlunun muvafakati bulunmaması halinde, icra müdürü tarafından reddedilir.”
Madde metninden de anlaşılacağı üzere emekli maaşları üç durumda haczedilebilir:
5510 sayılı Kanunun 88’inci maddesine göre takip ve tahsili gereken alacaklar için,
Nafaka borçları için,
Kesinleşmiş takipte, borçlunun açık rızası ile,
Haczedilebilir. Bunların dışında, vergi borçları da dâhil haczi mümkün değildir.
Peki, 5510 sayılı Kanunun 88’inci maddesine göre takip ve tahsili gereken alacaklar nelerdir? Bunun cevabı, 27.10.2008 tarihli 27010 sayılı R.G’de yayımlanan yönetmelikte yer almıştır. Basitçe SGK‘nın tüm alacakları bu kapsamda sayılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıdaki üç durum dışında emekli ile dul ve yetim maaşları haczedilemez. Bu üç durumdan birinin varlığı halinde ise İİK.m.83/2 gereğince tamamı değil, ¼ den az olmamak üzere icra memurunca takdir edilen kısmı haczedilir.
Muvafakat olmadan icra müdürlüklerince konulan hacizlerde icra müdürlüğünden haczin kaldırılmasının istenilmesi, talebin reddedilmesi durumunda ise icra hukuk mahkemesi nezdinde dava açılması gerekir. Vergi dairesi tarafından yapılan hacizlerde ise talebin kabul edilmemesi durumunda vergi mahkemesi nezdinde dava açılması gerekir.
AV. Bahattin Çelik
29.08.2020
Yenigün Gazetesinde basıldığı gibi taşınmıştır.
Comments