İşbu yazımla, boşanma sebepleri hakkında özet bilgi vermeye çalışacağım. Tabi ki dileğimiz evlilik birliğinin devam etmesidir. Sağlıklı toplumlarda aile birliği son derece önemlidir. Ancak evlilik birliğinin yürütülmesinin eşlerden, en azından birisinden beklenemeyecek duruma gelmiş olması halinde eşlerin boşanması da bir o kadar sağlıklıdır. Nitekim bir dersimizde Roma Hukuku Hocamız rahmetli Prof. Dr. Kudret Ayiter, taraflar boşanmak üzere yargıç huzuruna gelmişlerse bu birlikteliği zoraki yaşatmaya çalışmayın. Toprak vazonun çatlamasına benzer. Ne yaparsanız yapın o vazo doğru dürüst su tutmaz demişti. Bu anekdottan sonra şimdi TMK’na göre boşanmanın özel ve genel sebeplerine ve anlaşmalı boşanmaya kısaca değinelim.
BOŞANMANIN ÖZEL SEBEPLERİ;
1) Zina
Eşlerden birinin, karşı cinsten biriyle isteyerek cinsi ilişkide bulunmasıdır. Mutlak boşanma sebebidir. Evlilik birliğinin temelden sarsılıp sarsılmadığı araştırılmaz.
Dava açma süresi öğrenmeden itibaren 6 ay, zina fiilinden itibaren ise 5 yıldır. Bu süreler hak düşürücü süredir.
Aldatılan eş bu durumu açık veya kapalı affetmiş, öğrenmesine rağmen birlikte normal hayatı sürdürmüş yanı rıza göstermiş ise daha sonra bu sebebe dayanarak boşanma davası açamaz.
2) Hayata Kast
Eşlerden birinin diğerini öldürmeye kalkmasıdır. Ölümle tehdit bu sebebe dayanarak dava açmaya yeterli değildir. Ancak somut duruma göre değerlendirilmesi gerekir. Ölümle tehdit, genel boşanma sebeplerindendir.
Dava açma süresi öğrenmeden itibaren 6 ay, fiilden itibaren 5 yıldır. Açık veya zımni af bu sebebe dayalı dava açma hakkını ortadan kaldırır.
3) Pek Kötü Muamele
Bir eşin diğer eşin sağlık ve vücut bütünlüğüne karşı yaptığı her türlü saldırıdır. Şiddet uygulaması bunun en tipik örneğidir. Pek kötü muamelenin bir kez dahi yapılmış olması yeterlidir. Süreklilik arz etmesi önemli değildir. Keza üçüncü kişinin önünde yapılmış olup olmaması da önemli değildir.
Dava açma süresi öğrenmeden itibaren 6 ay, fiilden itibaren 5 yıldır. Açık veya zımni af bu sebebe dayalı dava açma hakkını ortadan kaldırır.
4) Onur Kırıcı Davranış
Eşlerden birinin, diğerini küçük düşürmek için hakaret etmesi, onuruna saldırmasıdır. Saldırıya uğrayanın onurunun kırılması önemlidir. Üçüncü kişinin önünde yapılmış olup olmaması önemli değildir.
Dava açma süresi öğrenmeden itibaren 6 ay, fiilden itibaren 5 yıldır. Açık veya zımni af bu sebebe dayalı dava açma hakkını ortadan kaldırır.
5) Yüz Kızartıcı (Küçük Düşürücü) Suç İşleme
Hırsızlık, ırza geçme, dolandırıcılık, sahtecilik gibi suçlar yüz kızartıcı suçlardır. Bu suçlardan ne kadar ceza alınıp alınmadığı önemli değildir. Bir defa işlenmesi yeterlidir. Böyle bir suçu işleyenin eşi, buna dayanarak boşanma davası açabilir. Nispi bir boşanma sebebi olduğundan, suç tek başına boşanma sebebi değildir; birlikte yaşamayı da çekilmez hale getirmiş olması gerekirdi. Bu boşanma sebebinde hak düşürücü süre yoktur ancak öğrenmeden itibaren makul bir süre içinde ortak hayatı çekilmez hale getirdiğinin ortaya konularak boşanma davasının açılması gerekir.
6) Haysiyetsiz Hayat Sürme
Haysiyetsiz hayat sürmeye dayalı boşanma davası için bir süreklilik aranmaktadır. Alkol bağımlılığı, hayat kadını olarak çalışmak, kumar bağımlılığı en çok görülen örnekleridir.
Nispi bir boşanma sebebi olduğundan, tek başına boşanma sebebi değildir; birlikte yaşamayı da çekilmez hale getirmiş olması gerekirdi. Bu boşanma sebebinde hak düşürücü süre yoktur ancak öğrenmeden itibaren makul bir süre içinde ortak hayatı çekilmez hale getirdiğinin ortaya konularak boşanma davasının açılması gerekir.
7) Terk
Haklı bir nedeni olmaksızın eşlerden birisinin evini terk etmesi durumudur. Terkin en az 4 ay sürmesi ve bunu takiben bir ihtar keşide edilerek eve dönmesi için 2 aylık süre verilmesi gerekir. Buna rağmen eve dönmez ise bu sebebe dayalı boşanma davası açılır. Terkin haklı bir nedene dayanmaması gerekir. Diğerini ortak konutu terk etmeye zorlayan veya haklı bir sebep olmaksızın ortak konuta dönmesini engelleyen eş de terk etmiş sayılır.
8) Akıl Hastalığı
Akıl hastalığı gerekçesiyle açılacak boşanma davasında, akıl hastalığının ne zaman başladığı önemli olmayıp, davanın açıldığı sırada var olması gerekli ve yeterlidir. Akıl hastalığının kalıcı ve sürekli olduğunun sağlık kurulu raporuyla tespit edilmiş olması gerekir.
Nispi boşanma sebebi olduğundan, akıl hastalığının varlığı tek başına boşanma için yeterli olmayıp, ayrıca ortak hayatı çekilmez hale getirdiğinin de ispatlanması gerekir. Herhangi bir hak düşürücü süre yoktur.
BOŞANMANIN GENEL SEBEPLERİ;
Yukarıda sayılan özel boşanma sebeplerinin dışında öylesi bir durum söz konusu olur ki, bu durum evlilik birliğini temelden sarsabilir ve ortak hayatı çekilmez kılabilir. Tabi ki davacının iddialarını tanık ve belgelerle ispatlaması ve mahkemenin de ikna olması gerekir. Ayrıca, boşanmaya karar verilebilmesi için, davacının kusurunun daha az olması gerekir.
Genel boşanma sebepleri Yargıtay kararlarıyla şekillenmiştir. Örnek olarak iftira, eşini ailesiyle görüştürmemek, başkasını sevdiğini söylemek, aile mahremiyetini ihlal etmek, kıskançlık, kayınvalide ve kayınpeder hariç bağımsız konut sağlamamak, cimrilik, ağır kokusunu tedavi ettirmemek, cinsel sorunlar, eşini koruyup kollamamak, alkol alıp eşyalara zarar vermek, eşini utandıracak davranışlarda bulunmak, yıkanmayıp pis gezmek, izinsiz olarak eşin cebinden para almak, altına ıslatmak, fuhuşa zorlamak, sürekli kavga etmek, eşin ailesine ve akrabalarına kaba ve kırıcı davranmak, eşin mesleğini yapmasını engellemek, aşırı borçlanmak, ailenin ekonomik durumunu zora sokmak (şans oyunları, at yarışları vs).
ANLAŞMALI BOŞANMA;
Evlilik birliği en az 1 yıl sürmüş olan eşler birlikte başvurarak veyahut bir eşin davasının diğeri tarafından kabul edilmesi anlaşmalı boşanmadır. Evlilik birliğinin temelden sarsılmış olduğu kabul edilir ve yargıç tarafından ayrıca araştırılmaz. Yargıç tarafları bizzat dinleyerek, serbest iradeleriyle hareket edip etmediğine kanaat getirmesi gerekir.
Boşanmanın mali sonuçları ile çocukların durumlarına ilişkin taraflar arasında düzenlenen protokol, Yargıç tarafından onaylanmadıkça geçerli olmaz. Onaylanan protokol, boşanma ilamının bir parçası haline gelir.
Sağlık dileklerimizle,
Bahattin ÇELİK
Avukat-Arabulucu
TAM Hukuk Bürosu
Comments